Historien om Thạch Sanh

Det var en gang et gammelt tømmerhoggerpar som ikke hadde noen barn. De var bekymret dag og natt og gjorde mange gode gjerninger, som å grave grøfter, bygge veier, rense brønner og koke vann for forbipasserende, i håp om at himmelen ville gi dem et barn. Til slutt ble kona gravid, men tre år gikk uten at hun fødte. Midt i denne tiden døde mannen hennes, og kort tid etter fødte hun en vakker gutt som hun kalte Thạch Sanh. Noen år senere døde også moren hans, og Thạch Sanh ble etterlatt alene, boende i en liten hytte under et stort tre, med bare et lendeklede og en øks. Da han var tretten år gammel, sendte Jade-keiseren en guddommelig lærer for å lære ham kampkunst og magiske evner.

En dag passerte en vinhandler ved navn Lý Thông forbi og tok en pause. Han så at Thạch Sanh var sterk og foreldreløs, så han bestemte seg for å utnytte ham. Han foreslo at de skulle bli fosterbrødre og tok ham med hjem. På den tiden terroriserte et monster i form av en kjempeslange landsbyen. Mange soldater hadde prøvd å drepe det, men monsteret hadde magiske evner og kunne ikke beseires. Kongen bestemte seg derfor for å bygge et tempel for det og ofre en person til det hvert år. Det året var det Lý Thôngs tur til å bli ofret. Han og moren ble livredde og la en plan for å lure Thạch Sanh til å ta hans plass.

Samme kveld ba Lý Thông Thạch Sanh om å bytte vaktpost med ham ved tempelet. Uvitende om faren gikk Thạch Sanh med på det. Midt på natten kom den gigantiske slangen med flammende pust og lange klør for å angripe ham. Men Thạch Sanh kjempet tappert og drepte den. Da han kom hjem med slangens hode, ble Lý Thông og moren hans skrekkslagne og trodde han var et spøkelse. Lý Thông fant raskt på en ny løgn og sa at kongen ville straffe ham for å ha drept monsteret. Han rådet Thạch Sanh til å flykte, mens han selv dro til palasset og skrøt av at han hadde drept uhyret. Som belønning ble han utnevnt til general.

Senere bestemte kongen at prinsessen skulle velge en ektemann. Men før hun rakk å finne noen, ble hun bortført av en gigantisk ørn. Thạch Sanh, som satt under sitt tre, så ørnen og skjøt en pil som skadet den. Han fulgte blodsporene og fant hulen der den bodde.

Kongen ble fortvilet over tapet av sin datter og lovet at den som reddet henne, skulle få gifte seg med henne og arve tronen. Lý Thông arrangerte en stor festival for å få informasjon om ørnen. Thạch Sanh hørte om festivalen og fortalte Lý Thông at han hadde funnet ørnens hule. Lý Thông tok straks med seg soldater og dro til stedet.

Thạch Sanh gikk frivillig ned i hulen for å redde prinsessen. Han ga henne en sovepille og ba henne lure ørnen til å drikke den. Da hun var trygt oppe, forrådte Lý Thông ham og beordret at hulen skulle lukkes, slik at han ble fanget der nede.

Mens Thạch Sanh lette i hulen, fant han en ung prins innelåst i et bur. Det viste seg å være sønnen til havkongen, som hadde vært fanget der i et år. Thạch Sanh brøt buret og reddet ham. Som takk inviterte havkongen ham til undervannspalasset. Kongen ville gi ham gull og edelstener, men Thạch Sanh tok bare med seg en magisk lyre og dro tilbake til menneskenes verden.

Tilbake på land avslørte lyren Lý Thôngs bedrag. Kongen ble rasende og dømte ham og hans mor til døden, men Thạch Sanh tilga dem. På vei hjem ble de imidlertid slått i hjel av lynet som straff for sine onde gjerninger.

Til slutt giftet Thạch Sanh seg med prinsessen. Bryllupet var så storslått at prinsene fra atten andre kongeriker, som tidligere var blitt avvist av prinsessen, ble rasende og erklærte krig. Men Thạch Sanh gikk ut alene med sin magiske lyre. Da han begynte å spille, ble fiendens soldater så fortryllet at de ikke lenger kunne kjempe. De overga seg og ba om nåde.

Som en siste test inviterte Thạch Sanh dem til et måltid, men ga dem bare en liten gryte med ris. Soldatene lo av det lille måltidet, men oppdaget snart at uansett hvor mye de spiste, ble gryten aldri tom. Overveldet av respekt og frykt bøyde de seg for Thạch Sanh og dro tilbake til sine egne riker.

---

Ngày xưa có vợ chồng bác tiều phu tuổi đã cao mà không có con.
Det var en gang et gammelt tømmerhoggerpar som ikke hadde noen barn.

Vợ chồng ngày đêm lo buồn, càng ra sức làm việc nghĩa, như khơi cống, đào mương, đắp đường, vét giếng, cùng lo nấu nước giúp cho người qua đường uống, để mong trời trông lại mà cho một mụn con.
De var bekymret dag og natt og gjorde mange gode gjerninger, som å grave grøfter, bygge veier, rense brønner og koke vann for forbipasserende, i håp om at himmelen ville gi dem et barn.

Về sau người vợ thụ thai, nhưng ba năm chưa đẻ.
Til slutt ble kona gravid, men tre år gikk uten at hun fødte.

Giữa lúc đó, người chồng mất, người vợ sinh hạ một đứa con trai khôi ngô tuấn tú, đặt tên là Thạch Sanh.
Midt i denne tiden døde mannen hennes, og kort tid etter fødte hun en vakker gutt som hun kalte Thạch Sanh.

Sau đó mấy năm, bà cũng mất nốt, Thạch Sanh từ đó sống côi cút trong một túp lều dưới gốc đa, chỉ có một cái khố che thân và một cái búa đốn củi.
Noen år senere døde også moren hans, og Thạch Sanh ble etterlatt alene, boende i en liten hytte under et stort tre, med bare et lendeklede og en øks.

Năm Thạch Sanh mười ba tuổi, Ngọc Hoàng sai tiên xuống dạy chàng đủ các môn võ nghệ, mọi phép thần thông.
Da han var tretten år gammel, sendte Jade-keiseren en guddommelig lærer for å lære ham kampkunst og magiske evner.

Một hôm, có anh hàng rượu tên là Lý Thông đi ngang qua đó ghé lại nghỉ chân.
En dag passerte en vinhandler ved navn Lý Thông forbi og tok en pause.

Thấy Thạch Sanh khỏe mạnh, lại mồ côi, có thể lợi dụng được, bèn kết nghĩa làm anh em, rồi đưa Thạch Sanh về nhà.
Han så at Thạch Sanh var sterk og foreldreløs, så han bestemte seg for å utnytte ham. Han foreslo at de skulle bli fosterbrødre og tok ham med hjem.

Bấy giờ có một con trăn tinh thường bắt người ăn thịt, quan quân mấy lần vây đánh nhưng nó nhiều phép thần thông, nên không ai làm gì được; nhà vua đành truyền lập miếu thờ, và cứ hàng năm phải nộp cho nó một mạng người.
På den tiden terroriserte et monster i form av en kjempeslange landsbyen. Mange soldater hadde prøvd å drepe det, men monsteret hadde magiske evner og kunne ikke beseires. Kongen bestemte seg derfor for å bygge et tempel for det og ofre en person til det hvert år.

Đến nhà thì hết canh ba. Thạch Sanh gọi cửa, mẹ con Lý Thông ngỡ là hồn Thạch Sanh hiện về báo oán, ở trong nhà mẹ con cứ lạy lục, khấn vái mãi.
Da han kom hjem, var det midt på natten. Lý Thông og moren trodde at det var hans gjenferd som kom tilbake for å hevne seg, så de ba febrilsk.

Thạch Sanh vui vẻ kể chuyện giết trăn cho mẹ con Lý Thông nghe.
Thạch Sanh fortalte gladelig om hvordan han drepte monsteret.

Lý Thông nghe xong, nảy ra một mưu thâm độc.
Lý Thông fikk en ond plan.

Nó dọa Thạch Sanh rằng Trăn tinh là của nhà vua nuôi xưa nay, bây giờ giết đi, tất thế nào cũng bị tội chết.
Han løy til Thạch Sanh og sa at slangen hadde tilhørt kongen, og at han nå ville bli dømt til døden.

Rồi khuyên Thạch Sanh trốn đi, để hắn ở nhà kiếm cách thu xếp trở về thôn cũ ở gốc đa.
Han overtalte Thạch Sanh til å flykte, slik at han selv kunne ta æren.

Còn Lý Thông thì đêm ngày trẩy kinh, tâu vua đã trừ được Trăn tinh và hắn được Vua phong chức đô đốc.
Lý Thông dro til hovedstaden og fortalte kongen at han hadde drept monsteret. Som belønning fikk han en høy stilling ved hoffet.

Bấy giờ công chúa con vua muốn kén phò mã, bảng yết khắp dân gian, điệp gửi cùng các nước, nhưng không chọn được ai vừa ý.
Prinsessen skulle finne en ektemann, men ingen av kandidatene falt i smak.

Một hôm công chúa đi dạo vườn hoa, bỗng con yêu tinh Đại bàng sà xuống cắp đi mất.
En dag, mens hun gikk en tur i hagen, kom en gigantisk ørn og kidnappet henne.

Tình cờ đại bàng bay ngang trên cây đa có Thạch Sanh đang ngồi thẫn thờ dưới gốc cây.
Tilfeldigvis fløy ørnen over treet der Thạch Sanh satt.

Thạch Sanh thấy vậy, liền gương cung bắn một phát trúng ngay vào cánh.
Han tok buen sin og skjøt fuglen i vingen.

Nhưng đại bàng rút tên ra rồi tiếp tục bay đi, Thạch Sanh lần theo vết máu đỏ, thấy đại bàng chui vào một cái hang rất kiên cố.
Ørnen trakk ut pilen og fortsatte å fly, men Thạch Sanh fulgte blodsporene til hulen dens.

Chàng đánh dấu lối vào hang và trở về.
Han merket stedet og dro tilbake.

Khi nghe tin công chúa bị yêu quái cắp đi mất tích nhà vua đau lòng xót ruột, truyền cho Lý Thông đi tìm, hứa tìm được sẽ gả công chúa và truyền ngôi cho.
Da kongen hørte at prinsessen var forsvunnet, ble han fortvilet. Han beordret Lý Thông til å finne henne og lovet at den som reddet henne, skulle få gifte seg med henne og arve tronen.

Lý Thông vừa mừng vừa lo, bèn lập mưu mở hội hát xướng trong mười ngày, sức cho nhân dân đến xem mục đích để dò hỏi nghe ngóng tin tức.
Lý Thông ble både glad og bekymret. Han bestemte seg for å arrangere en ti dager lang festival med sang og dans, slik at han kunne samle informasjon fra folket.

Tám chín ngày đã qua, mà không nghe ai nói một lời gì về chuyện đại bàng bắt người cả.
Åtte-ni dager gikk, men ingen nevnte noe om ørnen.

Tin Lý Thông mở hội hát xướng đồn đến tai Thạch Sanh, chàng lần về thăm, gặp Thạch Sanh, Lý Thông tỏ mối lo không tìm được công chúa.
Ryktene om festivalen nådde Thạch Sanh, og han dro for å se hva som foregikk. Lý Thông fortalte ham bekymret at han ikke kunne finne prinsessen.

Thạch Sanh thật thà mà kể lại về việc bắn trúng cánh chim.
Thạch Sanh, som alltid var ærlig, fortalte om hvordan han hadde skutt ørnen i vingen.

Lý Thông mừng lắm, lập tức nhờ Thạch Sanh dẫn đường, mang lính đến nơi sào huyệt của yêu quái.
Lý Thông ble overlykkelig og ba Thạch Sanh om å vise vei. Han samlet soldater og dro til hulen.

Thạch Sanh tình nguyện xuống hang cứu công chúa giúp bạn.
Thạch Sanh meldte seg frivillig til å gå ned i hulen for å redde prinsessen.

Khi vào đến nơi, chàng phát hiện công chúa đang bị giam giữ, liền đưa thuốc mê và bảo nàng lừa cho đại bàng uống.
Da han kom inn, fant han prinsessen fanget. Han ga henne sovemiddel og ba henne gi det til ørnen.

Sau đó, Thạch Sanh buộc công chúa vào dây và ra hiệu để Lý Thông kéo nàng lên.
Deretter bandt Thạch Sanh prinsessen til et tau og signaliserte til Lý Thông at han skulle trekke henne opp.

Tuy nhiên, khi chàng chuẩn bị trèo lên theo, Lý Thông nhẫn tâm ra lệnh lấp kín miệng hang, bỏ mặc Thạch Sanh bên trong.
Men da Thạch Sanh skulle klatre opp, beordret Lý Thông grusomt at hulen skulle forsegles, og etterlot Thạch Sanh inni.

Đúng lúc đó, đại bàng tỉnh lại, không thấy công chúa đâu, liền nổi giận gầm thét làm rung chuyển cả vách đá.
Akkurat da våknet ørnen, og da den oppdaget at prinsessen var borte, ble den rasende og fikk fjellveggene til å skjelve.

Thạch Sanh nhanh chóng dùng phép thuật chiến đấu với nó.
Thạch Sanh brukte sin magi og kjempet mot ørnen.

Sau một trận giao tranh quyết liệt, chàng đã tiêu diệt được đại bàng.
Etter en hard kamp klarte han å drepe ørnen.

Khi khám phá hang động, Thạch Sanh phát hiện một chiếc cũi sắt nhốt một chàng trai.
Mens han utforsket hulen, fant Thạch Sanh et bur med en ung mann inni.

Hỏi ra mới biết đó chính là thái tử, con trai vua Thủy Tề, bị đại bàng giam cầm suốt một năm.
Han spurte hvem det var, og fant ut at det var kronprinsen, sønnen til Vannkongen, som hadde vært fanget der i ett år.

Chàng liền lấy cung vàng bắn tan cũi sắt, giải cứu thái tử.
Thạch Sanh brukte sin magiske bue og brøt buret for å redde prinsen.

Để bày tỏ lòng biết ơn, thái tử mời Thạch Sanh xuống thủy cung diện kiến vua cha.
Som takk inviterte prinsen ham til undervannsriket for å møte faren hans.

Vua Thủy Tề vô cùng cảm kích, muốn ban tặng chàng vô số vàng bạc, châu báu, nhưng Thạch Sanh chỉ xin một cây đàn quý làm kỷ niệm rồi từ biệt trở về trần gian.
Havkongen ble dypt rørt og ønsket å gi ham mengder av gull og edelstener, men Thạch Sanh ba bare om en verdifull lyre som suvenir før han tok farvel og dro tilbake til menneskenes verden.

Sau khi chém được chằn tinh, giết đại bàng cứu công chúa, Thạch Sanh được nhà vua làm lễ cưới gả công chúa Quỳnh Nga cho.
Etter å ha drept kjempeslangen og ørnen for å redde prinsessen, ble Thạch Sanh gift med prinsesse Quỳnh Nga i en kongelig bryllupsseremoni.

Lễ cưới của họ tưng bừng nhất kinh kỳ.
Deres bryllup var den mest storslåtte feiringen i hovedstaden.

Thấy vậy, hoàng tử các nước chư hầu trước kia bị công chúa khước từ lấy làm tức giận.
Da de så dette, ble prinsene fra de underordnede kongerikene, som tidligere hadde blitt avvist av prinsessen, rasende.

Họ hội binh lính 18 nước kéo sang đánh.
De samlet hærene fra 18 kongeriker og marsjerte for å gå til krig.

Thạch Sanh xin nhà vua đừng động binh.
Thạch Sanh ba kongen om ikke å bruke militær makt.

Chàng một mình cầm cây đàn ra trước quân giặc.
Han gikk alene ut foran fiendens tropper med sin magiske lyre.

Tiếng đàn của chàng vừa cất lên thì quân sĩ 18 nước bủn rủn tay chân, không còn nghĩ gì tới chuyện đánh nhau nữa.
Så snart han begynte å spille, ble soldatene fra de 18 kongerikene så fortryllet at de mistet all vilje til å kjempe.

Cuối cùng các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng.
Til slutt måtte prinsene ta av seg rustningene og overgi seg.

Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận.
Thạch Sanh beordret et måltid for å være vertskap for de beseirede troppene.

Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu thì bĩu môi không muốn cầm đũa.
Tusener av soldater og offiserer rynket på nesen da de så at Thạch Sanh bare serverte en liten gryte med ris, og de nølte med å spise.

Biết ý, Thạch Sanh đố họ ăn hết được niêu cơm và hứa sẽ trọng thưởng cho những ai ăn hết.
For å teste dem utfordret Thạch Sanh dem til å spise opp risen og lovet en stor belønning til de som klarte det.

Quân sĩ mười tám nước ăn mãi, ăn mãi nhưng niêu cơm bé xíu cứ hết lại đầy.
Soldatene fra de 18 kongerikene spiste og spiste, men den lille gryten ble aldri tom.

Cảm phục và sợ hãi chúng cúi đầu lạy tạ vợ chồng Thạch Sanh rồi kéo nhau về nước.
Overveldet av respekt og frykt bøyde de seg for Thạch Sanh og hans kone før de dro tilbake til sine egne riker.